Zabezpieczenie artykułu rolno-spożywczego przez odpowiednie organy w toku kontroli jest uprawnieniem, które wynika z art. 26 i art. 27 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Zgodnie z treścią ww. regulacji środki spożywcze mogą podlegać zabezpieczeniu, jeśli mają związek z prowadzoną kontrolą. Zabezpieczenie artykułów rolno-spożywczych polega na oddaniu ich pod nadzór kierownikowi lub innemu pracownikowi kontrolowanej jednostki z zakazem wprowadzenia tych artykułów do obrotu.
Niemniej jednak pamiętać należy, że instytucja zabezpieczenia nie ma charakteru definitywnego, a jedynie przejściowy, a jej celem jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania. Zbyt długi czas trwania zabezpieczenia, niewspółmierny do stanu faktycznego sprawy należy więc uznać za nadużycie prawa.
Podobnie wypowiedział się WSA w Warszawie z wyroku z dnia 22 grudnia 2020 r. (VI SA/Wa 1944/20), w którym stwierdził, że zabezpieczenia dokonuje się „w celu zagwarantowania należytego biegu procesu, udzielenia określonym dobrom prawnym ochrony tymczasowej, zanim uprawniony do tego organ bądź sąd wyda stosowne orzeczenie.”. Dodatkowo, zgodnie z treścią ww. wyroku „zabezpieczenie nie polega na załatwieniu sprawy, lecz na uniemożliwieniu swobodnym dysponowaniu przez jednostkę należących do niej przedmiotów. Nie jest więc ono samoistne, nie służy „samemu sobie”, lecz posiada charakter akcesoryjny względem postępowania administracyjnego, prowadzonego w związku z kontrolą, podczas której dokonano zabezpieczenia.”.
Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym sprawy, której dotyczył powyższy wyrok, produkty podlegały zabezpieczeniu prawie przez rok. W tym czasie organy nie podjęły działań w celu jej zakończenia.
Oceniając zasadność zabezpieczenia środków spożywczych należy pamiętać także o art. 26 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, który stanowi, że zabezpieczenia nie stosuje się w przypadku artykułów rolno-spożywczych ulegających szybkim zmianom biochemicznym. We wskazanym wyżej wyroku WSA uznał, że zbliżający się upływ terminu przydatności produktu do spożycia uzasadnia zastosowanie art. 26 ust. 2 i stanowi przeszkodę w dalszym stosowaniu zabezpieczenia. WSA uchylił więc decyzję GIJHARS odmawiającą udzielenia zgody na zdjęcie zabezpieczenia środków spożywczych.
W toku kontroli warto pamiętać, że zabezpieczenie produktów musi spełniać określone warunki, a organy nie mogą stosować go dowolnie i nadużywać swojego uprawnienia.
