Ze względu na międzynarodowe połączenie łańcuchach dostaw żywności, napaść zbrojna na Ukrainę istotnie zachwiała równowagą przemysłu spożywczego. W szczególności braki odczuwalne są w zakresie oleju słonecznikowego i innych olejów roślinnych, o czym więcej można przeczytać TUTAJ. Rynek w odpowiedzi na tę sytuację zmuszony jest do modyfikacji receptur niektórych produktów, jednocześnie zachowując ciągłość produkcji. Jest to ogromne wyzwanie, które wiąże się również z problemem prawidłowego oznakowania produktów o zmienionym składzie.
Na szczęście, ze względu na wyjątkowe okoliczności, organy kontroli żywności deklarują przyjęcie elastycznego podejścia do weryfikacji poprawności informacji na etykietach. Jak czytamy w komunikacie[1] Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych i Inspekcja Sanitarna dopuszczają możliwość warunkowego stosowania przez przedsiębiorców branży spożywczej tymczasowych sposobów informowania konsumenta w zakresie zaistniałych zmian składu produktów. Dotyczy to wyłącznie sytuacji spowodowanych brakiem lub niedoborem surowców bezpośrednio związanych z obecną sytuacją w Ukrainie. Podstawowym warunkiem jest jednak zachowacie wysokiego poziomu bezpieczeństwa żywności, czego wyrazem jest rygorystyczna konieczność m.in. informowania konsumenta o alergenach. Inspekcje nie przewidują także odstępstwa od wymogu przedstawienia informacji o żywności w sposób czytelny, widoczny i zrozumiały dla konsumenta. Ponadto konieczne jest zapewnienie, że przyjęte rozwiązania będą tymczasowe, uzasadnione i proporcjonalne. Każdorazowo spełnienie powyższych przesłanek inspekcje będą oceniać indywidualnie uwzględniając rzeczywistą przyczynę zmiany surowca.
Zgodnie z komunikatem możliwe będzie kilka opcji uwzględnienia zmian surowcowych na etykietach:
SYTUACJA A | |
| · Zmiany składników wpływają na bezpieczeństwo zdrowotne żywności określone w obowiązujących przepisach, w tym na deklarację alergenów. Dotyczy to m.in. stosowania dodatków do żywności (np. zastąpienia lecytyny słonecznikowej lecytyną sojową).
| 1. Naklejka (sticker) lub inna forma nadruku bezpośrednio na opakowaniu informująca o zamianie surowca, a także o nowych alergenach (z wyjątkiem sytuacji, gdy dany alergen jest już wyszczególniony w wykazie składników przy innym surowcu). Powyższa opcja jest jedyną akceptowalną przez organy inspekcji.
|
SYTUACJA B | |
| · Zmiana surowca wpływa istotnie na deklarację QUID zmienianego surowca lub; · Zmiana surowca wymaga zastosowania przeciwutleniacza (gdy jego deklarowanie jest wymagane wg przepisów) lub; · Zmiana surowca skutkuje brakiem spełnienia warunków oświadczenia (np. jakościowego, żywieniowego) umieszczonego na opakowaniach lub; · Zawartość oleju palmowego wzrasta wagowo o co najmniej 10% masy wyrobu końcowego (o 10g/100 g wyrobu końcowego); · Inne zmiany.
| 1. Naklejka (sticker) bezpośrednio na opakowaniu informująca o zmianach. 2. Informacja podawana w sklepach łącznie z nadrukiem specjalnego kodu na opakowaniu wyrobu przy dacie trwałości wyrobu/partii produkcyjnej, tzn.: Wywieszenie we wszystkich sklepach w Polsce banneru lub plakatu informującego konsumentów, że w niektórych produktach zostały dokonane zmiany, np. oleju słonecznikowego, wynikające z niedoboru tego surowca spowodowanego wojną w Ukrainie i w związku z tym na produktach przy oznaczeniach daty trwałości wyrobów/partii produkcyjnej znajdują się kody oznaczające następujące zmiany surowców, np.: X1: olej słonecznikowy wymieniony na rzepakowy X2: olej słonecznikowy wymieniony na sojowy X3: olej słonecznikowy wymieniony na palmowy X4: olej słonecznikowy wymieniony na oliwę z oliwek X5: olej słonecznikowy wymieniony na kokosowy X6: olej słonecznikowy wymieniony na rzepakowy + przeciwutleniacz (…)
Dodatkowo informacja dla konsumenta, że w związku ze zmianami zamieszczone na opakowaniu/etykiecie oświadczenia nie są spełnione.
3. Wywieszki w sklepach na półkach odnoszące się do konkretnych produktów, zamieszczone w pobliżu tych produktów, zawierające wymagane przepisami informacje objęte zmianami. Podmiot ma trzy opcje do wyboru, zależnie od możliwości technicznych. |
Inspekcje zaznaczają również, że rekomenduje się poinformowanie konsumenta o zmianie składu produktu oraz spełnieniu oświadczeń deklarowanych względem produktu, które w związku z tą zmianą nie są spełnione, na stronie internetowej producenta. Dodatkowo na banerach lub plakatach prezentowanych w sklepach należy umieścić informację o dostępności pełnych, właściwych składów produktów i oświadczeń na stronach internetowych producentów.
W Centrum Prawa Żywnościowego Food Law doradzimy państwu jaką opcję wybrać i jaką informację wskazać konsumentowi, aby dopasować etykietę do zmian składników ze względu na braki surowcowe wywołane sytuacją na Ukrainie. Zadziałamy jak najszybciej, aby uniknąć ryzyka zakwestionowania produktów. Zapraszamy do kontaktu!
[1] https://www.gov.pl/web/ijhars/znakowanie-zywnosci-opakowanej-w-zwiazku-z-brakiem-surowcow-z-ukrainy; https://www.gov.pl/web/gis/znakowanie-zywnosci-opakowanej-w-zwiazku-z-brakiem-surowcow-z-ukrainy
