Rozpuszczalniki ekstrakcyjne mające za zadanie rozcieńczanie tłuszczów stosuje się nieraz w procesie produkcji żywności. Jak wskazuje podstawowa ustawa regulująca bezpieczeństwo żywności: „Stosowanie rozpuszczalników ekstrakcyjnych w produkcji żywności lub składników żywności powinno być uzasadnione technologicznie i nie może powodować występowania w żywności lub jej składnikach pozostałości w ilościach mogących niekorzystnie oddziaływać na zdrowie człowieka”1. Nie wszystkie jednak rozpuszczalniki ekstrakcyjne są dopuszczalne w procesie produkcji żywności, a niektóre z nich tylko pod pewnymi warunkami.
Zamkniętą listę takich substancji wskazuje rozporządzenie Ministra Zdrowia2. Należy zasygnalizować, że analizowane rozporządzenie krajowe jest implementacją dyrektyw unijnych3. Substancje te mogą być wykorzystywane w procesie produkcyjnym m.in. olejów i aromatów. Co jednak istotne, wskazane w akcie prawnym rozpuszczalniki nie dotyczą produkcji dozwolonych substancji dodatkowych i witamin (poza kilkoma warunkami). Wykaz rozpuszczalników dozwolonych w procesie produkcji dodatków do żywności uwzględniono w rozporządzeniu unijnym nr 231/20124. Natomiast w przypadku produkcji witamin i składników odżywczych na ten moment nie istnieje zestawienie akceptowanych rozpuszczalników ekstrakcyjnych. Ich dopuszczalność należałoby zatem oceniać w świetle ogólnych zasad bezpieczeństwa żywności.
Jak zatem nie zgubić się w gąszczu informacji i zweryfikować, czy dana substancja może stanowić rozpuszczalnik ekstrakcyjny w produkcji danego produktu? Jak traktować informacje wskazane często na opakowaniach środków chemicznych z krajów trzecich (np. w przypadku importu) wskazana jest o dopuszczalności zastosowania danego rozpuszczalnika w procesie produkcji środków spożywczych? Czy pozostałości rozpuszczalnika ekstrakcyjnego w żywności są dopuszczalne? I wreszcie, czy użyta substancja jest właściwie rozpuszczalnikiem ekstrakcyjnym, czy też substancją pomocniczą w przetwórstwie i jakie przepisy mają w takim przypadku zastosowanie?
Odpowiedzi na wszystkie powyższe pytania uwarunkowane są okolicznościami konkretnej sytuacji, zastosowaną substancją chemiczną i kategorią produktu, w którego procesie produkcji dana substancja miałaby być wykorzystana. Konieczna jest zatem wieloetapowa, szczegółowa analiza dokonywana każdorazowo case-by-case.
Optymalnym połączeniem ekspertyzy w takim przypadku jest zatem wiedza specjalistów z zakresu technologii żywności i żywienia oraz prawników biegłych w meandrach prawa żywnościowego. Takie połączenie zapewnione przez Centrum Prawa Żywnościowego pozwoli Państwu na pewność działania w zgodzie z prawem. Zapraszamy do kontaktu i współpracy!
1 Art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2019.1252 ze zm.).
2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2008 r. w sprawie rozpuszczalników ekstrakcyjnych, które mogą być stosowane w produkcji żywności (Dz. U. 2008.177 ze zm.).
3 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/32/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych państw członkowskich dotyczących rozpuszczalników do ekstrakcji stosowanych w produkcji środków spożywczych i składników żywności (Dz.U. L 141 z 6.6.2009, str. 3—11 ze zm.).
4 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 231/2012 z dnia 9 marca 2012 r. ustanawiające specyfikacje dla dodatków do żywności wymienionych w załącznikach II i III do rozporządzenia (WE) nr 1333/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 83 z 22.3.2012, str. 1—295 ze zm.).
