Omawiany Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 4 lutego 2020 r., o sygn. akt II SA/Bd 394/19 dotyczący środków zaradczych w celu zapewnienia zdrowej i bezpiecznej żywności dotyczy stanu faktycznego, w którym Powiatowy Lekarz Weterynarii (PLW) nakazał skarżącemu zapewnić hodowanym kurczętom brojlerom warunki utrzymywania nieszkodliwe dla ich zdrowia oraz niepowodujące urazów, uszkodzeń ciała i cierpień na fermie, która podlegała kontroli. Jak wynikało z protokołów kontroli, u kurcząt znajdujących się na fermie stwierdzono kontaktowe zapalenie na powierzchni łap. PLW uznał, że utrzymywanie brojlerów w warunkach, które powodują powstanie u nich ww. zmian zapalnych, które pogarszają ich dobrostan, stanowi naruszenie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.
Strona odwołała się od decyzji i wskazała, że w ciągu kilku ostatnich lat kontrole IW nie wykazywały żadnych uchybień w zakresie zapewnienia odpowiednich warunków środowiskowych na fermie (podkreślony został także szereg działań, podejmowanych podczas hodowli zmierzających do zapewnienia dobrostanu kurcząt). Dodatkowo zwrócono uwagę na aspekt ogólnej odporności piskląt oraz postępu genetycznego, które mogą mieć wpływ na powstawanie problemu zapalenia kontaktowego na podeszwach.
Organ II instancji utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję i podkreślił, że obiektywna ocena stanu zwierząt wskazuje na zaawansowany stan chorobowy części podeszwowej łapek kurcząt. Dodatkowo podkreślone zostało, że dobrostan wskazanych partii brojlera oceniony został w tym zakresie jako średni i niski (oczekiwana ocena to natomiast „bez uwag”). Strona wniosła Skargę na decyzję organu II instancji, zarzucając naruszenie zarówno przepisów procesowych, jak i materialnych.
WSA, w omawianym wyroku, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Organu I instancji. W uzasadnieniu podkreślił natomiast, że w protokołach kontroli, na podstawie których wydane zostały przedmiotowe decyzje, nie wskazano uchybień związanych z nieodpowiednimi warunkami hodowli, a ponadto, umieszczono zapis wskazujący, iż zwierzęta utrzymywane są w warunkach nieszkodliwych dla ich zdrowia oraz niepowodujących urazów i uszkodzeń ciała lub cierpień. W związku z powyższymi ustaleniami WSA uznał, że: „[…] wnioskowanie/domniemanie, że zmiany zapalne na łapkach brojlerów są skutkiem złych warunków ich utrzymania, jest niewystarczające do zastosowania wybranego środka zaradczego, biorąc pod uwagę, że protokoły z kontroli nie potwierdziły złych warunków utrzymania brojlerów. Co istotne, skoro w protokołach nr (…) i nr (…) wskazano na niezgodność w postaci widocznych zmian zapalnych na łapkach, a jednocześnie w protokołach tych oraz w protokole nr (…)/Dd stwierdza się, że warunki utrzymania zwierząt są prawidłowe, to oznacza to, że protokoły kontrolne nie potwierdziły związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy istniejącym stanem zapalnym łapek brojlerów a warunkami ich utrzymania.” Kolejnym istotnym wnioskiem WSA w rozpatrywanej sprawie jest stwierdzenie, że: „Definiowanie niezgodności jedynie poprzez jej skutek, a więc samo stwierdzenie schorzenia, bez określenia jakie reguły dotyczące ochrony zdrowia zwierząt i dobrostanu zostały naruszone, nie pozwala na zastosowanie skutecznego środka zaradczego w trybie przepisów art. 54 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 882/2004”.
Na podstawie opisanego wyżej stanu faktycznego oraz przeanalizowania sprawy przez WSA sformułowano następujące tezy:
- Zastosowanie środków zaradczych, o których mowa w art. 54 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt wymaga w pierwszej kolejności jasnego i jednoznacznego określenia oraz wykazania zaistnienia nieprawidłowości oraz że zastosowany środek zaradczy powinien stanowić skuteczny instrument do wyeliminowania nieprawidłowości.
- Przepis art. 54 ust. 1 rozporządzenia nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt stanowi dyrektywę kierunkową. Jeśli przepis nakazuje identyfikować rodzaj niezgodności i stosować środek zaradczy, oznacza to, że przy ustaleniu niskiego dobrostanu zwierząt należy ustalić jego przyczynę i zastosować adekwatny, proporcjonalny i skuteczny środek zaradczy. Zasadnicze bowiem znaczenie przy stosowaniu analizowanego przepisu jest osiągnięcie zamierzonego celu. Nie zwalnia z tego obowiązku zastosowanie środka określonego w ust. 2 pkt h, który pozwala na zastosowanie wszelkich innych środków, jakie organ uzna za właściwe.
