Kompetencje, jakie przyznane zostały wojewódzkim inspektorom Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w ramach sprawowania kontroli obejmują m.in. nakaz poddania środka spożywczego określonym zabiegom. Stanowi o tym art. 29 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2178), który wskazuje, że: „Wykonując zadania, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1 lit. a i e-i, wojewódzki inspektor, w drodze decyzji, może: […] 2) nakazać poddanie artykułu rolno-spożywczego, o którym mowa w pkt 1, określonym zabiegom”.
W praktyce wątpliwości budzi kwestia związana z zakresem zastosowania takiego nakazu w odniesieniu do oznakowania produktu. Organy często oprócz wskazania naruszenia oraz nałożenia obowiązku jego skorygowania, wskazują wprost jakie oznakowanie jest właściwe (jakich użyć sformułowań, co umieścić na etykiecie itp.). W zakresie informacji obowiązkowych, dla których wymogi te zostały uregulowane w aktach prawnych, wydaje się to właściwe (np. zapisy dotyczące terminu przydatności do spożycia, nazwy niektórych składników czy kolejność wskazywania niektórych informacji). Czy właściwe jest jednak nakazanie przez Organy zmiany oznakowania dotyczącego informacji dobrowolnych lub nieuregulowanych szczegółowo na wskazane przez nie wprost w decyzji? Działania takie wydają się nadużyciem i nie mieszczą się w granicach zastosowania art. 29 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia.
Ważny jest w tym zakresie Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 października 2015 r. o sygn. akt II GSK 2023/14, którego teza brzmi: „Przepisy art. 29 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 ze zm.) nie dają podstaw do nakazania przedsiębiorcy wprowadzania do obrotu produktu żywnościowego pod nazwą handlową wskazaną przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.” W uzasadnieniu do ww. wyroku wskazano natomiast, że: „Czym innym bowiem jest zakazanie przedsiębiorcy działania niezgodnego z prawem, a czym innym znacznie dalej idący przejaw aktywności organu, niemieszczący się w jego kompetencji, jakim jest nakazanie przedsiębiorcy, pod jaką nazwą handlową może wprowadzać do obrotu dany produkt. Wkraczałoby to bowiem w chronioną Konstytucją RP sferę wolności gospodarczej (art. 22)”.
Orzeczenie to dotyczy nazwy produktu, jednak zasadne jest odniesienie go także do innych aspektów oznakowania (np. nazw składników, grafik czy haseł zawartych na etykiecie). Organ może zakazać działania niezgodnego z prawem, jednak nie jest właściwe nakazanie konkretnych zmian (jeśli przepisy prawne tego nie przewidują). W praktyce oznacza to, że Organ może określić, jakie są według niego właściwe zapisy i wskazać je literalnie jedynie w uzasadnieniu decyzji. Jeżeli natomiast uczyni to nakazując konkretną, ustaloną przez siebie zmianę oznakowania, istnieje prawdopodobieństwo, że decyzja zawiera uchybienia, a więc może wystąpić możliwość podjęcia polemiki.
