O propozycjach zmian w przepisach dotyczących suplementów diety głośno było już nie raz. W przeszłości pojawiały się bowiem pomysły ściślejszego uregulowania tego rynku m.in. poprzez zmiany w procedurze notyfikacji oraz wdrożenie bardziej rygorystycznego nadzoru – bez skutku. Temat jednak znów został podjęty i niedawno na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów opublikowano informacje o projekcie ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia[1][2].
Po lekturze kluczowych założeń projektu można odnieść wrażenie, że jest on odpowiedzią na zastrzeżenia, które wytknął swoim raporcie NIK[3]. Projekt proponuje zatem podjęcie szeregu działań mających na celu:
- wykluczenie ryzyka wprowadzenia konsumenta w błąd przez pomylenie suplementu diety (żywności) z produktem leczniczym (lekiem):
- obowiązek zamieszczania komunikatu podczas prezentacji lub reklamy suplementu diety: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych.”;
- zakaz wykorzystywania wizerunku autorytetów i ekspertów kojarzonych z medycyną i zdrowiem (ekspertów w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu, osób wykonujących zawody medyczne), przedmiotów powiązanych z ochroną zdrowia (np.: stetoskopu, aparatu do mierzenia ciśnienia, łóżka, sprzętu do ćwiczeń fizjoterapeutycznych, wagi, taśmy antropometrycznej), czy okoliczności wykonywania tych zawodów (np. przeprowadzanie badań, wypisywanie recept, sprzedaż w aptece lub punkcie aptecznym);
- odseparowanie przestrzenne sprzedaży produktów leczniczych od sprzedaży suplementów diety oferowanych w aptekach, punktach aptecznych czy też placówkach obrotu pozaaptecznego;
- zakaz zawierania wspólnego głównego członu z nazwą wyrobu medycznego, produktu leczniczego lub wspólnego znaku graficznego lub towarowego, kształtu graficznego lub opakowania wykorzystującego podobieństwo z oznaczeniem wyrobu medycznego, produktu leczniczego (ograniczenia stosowania tzw. marek parasolowych);
- modyfikację procedury notyfikacyjnej motywujące podmioty do przedkładania opinii naukowych do GIS:
- określenie terminu do przełożenia opinii, gdy w ramach prowadzonego postępowania GIS zobowiąże podmiot działający na rynku spożywczym do przełożenia opinii jednostki naukowej lub Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, zwanego dalej „Urzędem”;
- obowiązek dla podmiotu zgłaszającego powiadomienie do poinformowania GIS, w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma GIS o wszczęciu postępowania wyjaśniającego, o fakcie zwrócenia się do właściwej jednostki naukowej lub Urzędu o wydanie opinii;
- zastrzeżenie domniemania, że nieprzedłożenie w wyznaczonym terminie opinii lub nieprzedłożenie w terminie 14 dni informacji o zwróceniu się podmiotu o wydanie opinii oznacza nieprawidłową kwalifikację środka spożywczego zaproponowana przez podmiot działający na rynku spożywczym (tj. przyjęcie, że środek spożywczy nie spełnia wymagań dla danego rodzaju środka spożywczego);
- zaostrzenie sankcji i zmiany w systemie ich nakładania:
- podniesienie górnych limitów kar pieniężnych, aby stały się one skuteczne, proporcjonalne i odstraszające, ze szczególnym uwzględnieniem dużych podmiotów;
- uchylenie przepisów art. 104 ust. 2 i 3 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, co spowoduje możliwość zastosowania do kar pieniężnych ogólnych przepisów z działu IVA ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, który kompleksowo określa zasady wymierzenia i dochodzenia administracyjnych kar pieniężnych;
- wymierzanie kar przez właściwego państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego po przeprowadzonym postępowaniu, przy czym organem odwoławczym będzie właściwy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny;
- surowe uregulowanie reklamy suplementów diety:
- zakaz reklam kierowanych do osób małoletnich – do 12 roku życia;
- konieczność wyraźnego zaznaczenia na materiale, że prawidłowo zbilansowana dieta dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin, składników mineralnych, a suplementacja powinna być stosowana wyłącznie jako uzupełnienie niedoborowej diety;
- wyłączenie możliwości reklamy suplementów w jednostkach systemu oświaty, w aptekach i punktach aptecznych, z wyjątkiem prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które muszą być oddzielone od miejsc, na których są prezentowane produkty lecznicze, wyroby medyczne i kosmetyki, i nie mogą znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta; w placówkach obrotu pozaaptecznego, z wyjątkiem prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które nie mogą znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta.
Ciekawym rozwiązaniem, które zostało zaproponowane w projekcie, jest również możliwość stosowania w oznakowaniu, prezentacji lub reklamie suplementów diety dobrowolnego znaku potwierdzającego jakość i bezpieczeństwo produktu na podstawie analizy jego składu. W założeniu ma być to forma edukacji konsumentów skutkująca zwiększeniem ich świadomości, a tym samym zmniejszeniem nieuzasadnionego stosowania suplementów diety.
Planowany termin przyjęcia projektu wskazano na IV kwartał 2022 r., zatem trzeba wziąć pod uwagę krótki czasu na ewentualne przygotowanie się do nowego reżimu, jeżeli przepisy wejdą w życie.
[1] https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-bezpieczenstwie-zywnosci-i-zywienia
[2] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2020.2021 ze zm.).
[3] https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/niekontrolowane-suplementy-diety.html
