15 lutego 2022 r. rządowy projekt nowelizacji ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych wpłynął do Sejmu. Jednym z rozwiązań proponowanych w tym projekcie jest możliwość oznakowania środka spożywczego znakiem „DobrostanPlus”. Jako warunek zastosowania tego znaku wskazano realizację przez dany podmiot działania „Dobrostan zwierząt” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. W tym celu konieczne będzie uzyskanie odpowiedniego zaświadczenia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Planowane oznakowanie jest dobrowolne i ma na celu przekazanie informacji o warunkach podwyższonego dobrostanu utrzymywania zwierząt.
Przed przekazaniem projektu Sejmowi, podlegał on konsultacjom publicznym i został zaopiniowany przez podmioty, które wniosły do niego istotne uwagi. Pomysł wprowadzenia oznakowania „DobrostanPlus” został szeroko skomentowany. Zwrócono uwagę na to, że jako warunek zamieszczenia znaku „DobrostanPlus” projekt przewiduje realizowanie działania „Dobrostan zwierząt” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Związek Polskie Mięso i Polska Izba Mleka podniosły, że „[…] istnieje więc zagrożenie, że w 2021 roku i w kolejnych latach, gdy już działanie „Dobrostan zwierząt” nie będzie obowiązywało, to rolnicy nie będą chcieli spełniać/przestrzegać wymogów ustanowionych w nim. Należy więc dodać zapis, że oznakowanie „Dobrostan Plus” może być używane również w 2021 roku i kolejnych latach pod warunkiem spełnienia wszystkich wymogów, jakie były zapisane w działaniu „Dobrostan zwierząt”, co rolnik musi rzecz jasna udokumentować.” Polska Izba Mleka wskazuje dodatkowo, że: „Zachowanie przepisu w takim brzmieniu daje taki skutek, że rolnik mimo upływu obowiązywania działania będzie mógł pod tej dacie dalej posługiwać się oznaczeniem „Dobrostan Plus””. Polska Federacja Producentów Żywności postuluje o usunięcie pomysłu stosowania oznakowania „DobrostanPlus” i wskazuje, że „fakt realizowania programu w latach 2014-2020 nie może być podstawą do znakowania żywności w roku 2021 i kolejnych. Nie ma bowiem żadnej gwarancji, że po zakończeniu udziału w tym programie rolnik nadal utrzymuje podwyższone warunki hodowli. Ponadto, cykl życia zwierząt w gospodarstwach powoduje, że dochodzi do ich sukcesywnej wymiany i prędzej czy później w danym gospodarstwie nie będzie ani jednego zwierzęcia, które było w nim utrzymywane w okresie realizacji programu.”
Na istotny aspekt związany w oznakowaniem „DobrostanPlus” zwraca także uwagę Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przetwórców i Producentów Produktów Ekologicznych „Polska Ekologia” wyrażając swój niepokój, iż oznakowane w taki sposób mogą być wyłącznie produkty pochodzące ze zwierząt od rolnika, który uczestniczył w działaniu „Dobrostan zwierząt” PROW 2014-2020. Projekt nowelizacji całkowicie wyklucza więc inne systemy potwierdzające utrzymywanie zwierząt w dobrostanowych warunkach. Podmiot ten wskazuje, że: „Nieporozumieniem jest wycięcie z możliwości takiego znakowania zwierząt utrzymywanych w systemie rolnictwa ekologicznego. Utrzymywanie zwierząt w tym systemie uwzględnia znacznie więcej wymogów dobrostanowych niż tylko te uwzględnione w działaniu „Dobrostan zwierząt” PROW 2014-2020, np. zasady żywienia, transportu czy leków”. Wydaje się, że jest to uzasadniony głos, który należy wziąć pod uwagę w dalszych pracach nad projektem.
Planowane zmiany w zakresie znakowania „DobrostanPlus” obszernie skomentowane zostały przez Koalicję Żywa Ziemia. Podmiot ten postawił szereg pytań, które poddały w wątpliwość konstrukcję przepisów. Koalicja zapytała m.in. czy złożenie planu poprawy dobrostanu zwierząt – bez żadnego dokumentu potwierdzającego wdrożenie tego planu w gospodarstwie należy uważać za wystarczające do używania oznakowania „DobrostanPlus” oraz na jakiej zasadzie, bez odpowiedniej kontroli potwierdzającej spełnienie warunków, ma o nim zaświadczać kierownik powiatowego biura ARiMR. Koalicja Żywa Ziemia zwróciła także uwagę na dyskryminacyjny charakter przepisów, z uwagi na ograniczenie stosowania znaku „DorostanPlus” tylko do podmiotów realizujących działania „Dobrostan zwierząt”. Dodatkowo, zauważono, że projekt został zawężony wyłącznie do krów, owiec i trzody chlewnej z pominięciem wszystkich innych gatunków zwierząt gospodarskich. Podkreślono także, że zastosowane kryteria dobrostanu „są niskie, gdyż odnoszą się jedynie do powiększenia powierzchni i zmiany wypasu, pozostawiając na boku kwestie żywienia, opieki weterynaryjnej, kojców porodowych, kastracje prosiąt bez znieczulenia, odsadzanie, a przede wszystkim podejście człowieka do zwierząt. Potrzeba podnoszenia standardów dobrostanu zwierząt gospodarskich w transporcie i podczas uboju w ogóle nie została zauważona przez projektodawcę.” Koalicja zaznaczyła, że kryteria te są niskie zwłaszcza w porównaniu do wymagań wobec dobrostanu zwierząt w produkcji ekologicznej.
Nieco inny głos w tym zakresie wyrażony został przez Związek Pracodawców Business Centre Club, zdaniem którego, pomysł wprowadzenia oznakowania „DobrostanPlus” budzi „mieszane reakcje”. Podmiot ten poddaje w wątpliwość zasadność takiego znakowania i wskazuje, że „istnieje sporo możliwości podkreślania wysokiej jakości żywności, dodanie jeszcze jednego może wpłynąć na zmniejszenie zorientowania konsumentów w oznaczeniach, a także dalsze rozbudowanie biurokracji.” Związek Pracodawców Business Centre Club zdaje się jednak pomijać fakt, że celem zastosowania znaku „DobrostanPlus” nie jest poinformowanie konsumenta o jakości żywności, ale o warunkach bytowych, w jakich hodowane były zwierzęta.
18 lutego 2022 r. projekt nowelizacji został skierowany do dalszych konsultacji. Będziemy monitorować prace nad nowelizacją i informować na bieżąco o podejmowanych działaniach legislacyjnych.
O planowanych zmianach pisaliśmy szerzej:
Planowane zmiany w ustawie o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych
Czy powstanie centralny rejestr przedsiębiorców działających na rynku artykułów rolno spożywczych?
IJHARS – nowe kompetencje w ramach urzędowej kontroli żywności
Informacje o projekcie i konsultacjach publicznych znajdą Państwo TUTAJ.
