Pakiet 10 szkoleń (modułów): ABC znakowania żywności – prawo i praktyka

1. NAZWY ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH – JAK JE POPRAWNIE KONSTRUOWAĆ

2. WYKAZ SKŁADNIKÓW ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH – JAK GO WŁAŚCIWIE DEKLAROWAĆ

3. Alergeny w etykietowaniu żywności

Prawidłowe informowanie o alergenach występujących w środkach spożywczych jest niezwykle istotne dla życia i zdrowia konsumentów. Dlatego też przepisy prawa żywnościowego regulują te kwestie bardzo szczegółowo, a organy kontrolne wydają szereg dodatkowych wytycznych. Chociaż prawo unijne przewiduje zamkniętą listę alergenów, a wymagania wydają się być proste, producentom wciąż towarzyszy szereg wątpliwości związanych z prawidłową deklaracją alergenów w etykietowaniu żywności.

Należy przy tym zwracać uwagę na trzy rodzaje informacji:

• informacje o alergenach obecnych w produkcie jako składniki lub wnoszonych ze składnikami;
• informacje dotyczące możliwego zanieczyszczenia krzyżowego produktu alergenami, czyli ich przypadkowej i niezamierzonej obecności;
• hasła odnoszące się do braku określonych alergenów w produkcie

Każda z nich jest przekazywana konsumentom na podstawie innych przepisów prawa żywnościowego i w oparciu o inne podejście.

Szkolenie poświęcone jest poprawnemu deklarowaniu alergenów w etykietowaniu środków spożywczych. W trakcie szkolenia omówione zostaną praktyczne aspekty dotyczące oznaczania alergenów (w oparciu o przepisy, wytyczne UE oraz krajowe), najczęściej popełniane błędy oraz  przykłady z praktyki organów urzędowej kontroli żywności i orzecznictwa sądów.

Program szkolenia obejmuje:

1. Lista substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji – wymagania i odstępstwa, uzupełnienie listy alergenów, przepisy odrębne.
2. Szczegółowe przepisy dotyczące deklaracji alergenów w etykietowaniu żywności.

• Odniesienie do nazwy substancji lub produktu powodującego alergie lub reakcje nietolerancji (GLUTEN czy PSZENICA itp.)
• Miejsce oznaczania alergenów – różne przypadki (wykaz składników vs. brak deklaracji wykazu składników)
• Sposób oznaczania alergenów – na podstawie przykładów, najczęściej popełniane błędy

3. Przypadki szczególne dotyczące deklaracji alergenów na etykiecie.

• Dobrowolne powtórzenie informacji o alergenach poza wykazem składników
• Informacja o możliwym zanieczyszczeniu krzyżowym alergenami („Może zawierać …”, „śladowe ilości”)
• Informowanie o braku alergenów w produkcie („bez glutenu”, „bez soi”, „bez laktozy”)

4. Wartość odżywcza w etykietowaniu żywności – informacja obowiązkowa oraz dobrowolne systemy znakowania

Konsumenci, chcąc wybierać produkty o odpowiedniej jakości żywieniowej, coraz częściej szukają na etykietach informacji o wartości odżywczej żywności. Deklaracja ta w etykietowaniu jest (poza pewnymi wyjątkami) obowiązkiem producentów. Oprócz elementów obligatoryjnych, producenci mają również możliwość wskazywania w wartości odżywczej elementów dobrowolnych – jednak także one są poddane określonym zasadom. Deklarowane w etykietowaniu zawartości składników odżywczych powinny być możliwie jak najbardziej zbliżone do rzeczywistych, a dopuszczalne odchylenia zostały ściśle określone i są przedmiotem kontroli przez organy urzędowej kontroli żywności. Dlatego tak istotne jest, aby wartość odżywcza produktów była nie tylko poprawnie zadeklarowana, ale również była wyznaczona w prawidłowy i odpowiedni dla danego przypadku sposób. W ostatnim czasie dużo uwagi poświęca się także dobrowolnym systemom znakowania wartością odżywczą z przodu opakowania (FOPNL), których celem jest dostarczyć konsumentom informacji o wartości odżywczej w sposób prostszy, bardziej zrozumiały i przydatny w stosunku do deklaracji wynikającej z przepisów prawa, a przez to pomóc im w wyborze „zdrowszych” produktów.

Szkolenie poświęcone jest poprawnemu ustalaniu i deklarowaniu informacji o wartości odżywczej w etykietowaniu środków spożywczych. W trakcie szkolenia omówione zostaną praktyczne aspekty dotyczące wyznaczania wartości odżywczej i jej deklaracji w etykietowaniu, najczęściej popełniane błędy oraz przykłady z praktyki organów urzędowej kontroli żywności i orzecznictwa sądów. Dodatkowo przedstawione będą założenia wybranych dobrowolnych systemów znakowania żywności wartością odżywczą z przodu opakowania (FOPNL).

Program szkolenia obejmuje:

1. Podstawowe definicje w kontekście deklaracji informacji o wartości odżywczej.
2. Obowiązkowa informacja o wartości odżywczej.

• Elementy obowiązkowe
• Sposób prezentacji
• Deklaracja w przypadku żywności wzbogacanej oraz żywności z oświadczeniami żywieniowymi i zdrowotnymi
• Wartość odżywcza dla napojów alkoholowych i żywności nieopakowanej
• Żywność zwolniona z obowiązku deklaracji wartości odżywczej

3. Dobrowolna informacja o wartości odżywczej.

• Elementy dobrowolne (składniki odżywcze, RWS) i sposób ich prezentacji
• Powtórzona informacja o wartości odżywczej
• Dobrowolne systemy znakowania wartością odżywczą z przodu opakowania FOPNL („NutrInform Battery”, „The Keywhole Label”, „Nutri-Score”)

4. Możliwe sposoby określania wartości odżywczej żywności z uwzględnieniem praktycznych wskazówek (dobór metody, węglowodany ogółem vs. węglowodany przyswajalne).

5. Sposoby zaokrąglania wartości deklarowanych na etykiecie oraz dopuszczalne limity tolerancji na podstawie wytycznych KE.

5. Ilość netto środków spożywczych

Temat deklaracji ilości netto żywności na pierwszy rzut oka wydaje się być prosty. W praktyce jednak producenci często mają różne wątpliwości np.

• w jakich jednostkach podawać ilość netto w przypadku żywności o konsystencji półpłynnej czy składającej się z fazy stałej w fazie ciekłej
• jakie informacje wskazać dla produktów sprzedawanych w wielopakach
• jak deklarować gramaturę szczególnych środków spożywczych, jak np. suplementy diety
• czy wielkość opakowania jest regulowana prawnie.

Dla prawidłowej deklaracji ilości netto żywności istotna jest znajomość nie tylko przepisów żywnościowych, ale także przepisów w zakresie towarów paczkowanych oraz jednostek miar.

Szkolenie poświęcone jest poprawnemu deklarowaniu ilości netto w etykietowaniu środków spożywczych. W trakcie szkolenia omówione zostaną na przykładach wymagania dotyczące deklaracji ilości netto, najczęściej popełniane błędy oraz przykłady z praktyki organów urzędowej kontroli żywności i orzecznictwa sądów.

Program szkolenia obejmuje:

1. Wymagania dla deklaracji ilości netto w zależności od konsystencji środka spożywczego – podstawy prawne dla rozróżnienia na produkty płynne i pozostałe.
2. Sposób i forma zapisu informacji o ilości netto.

• Wymogi wynikające z przepisów o towarach paczkowanych (rodzaje i oznaczenia jednostek, wysokość liter i cyfr, pojęcie towaru paczkowanego a żywność zmiennowagowa, wyrażenia poprzedzające ilość netto, produkty o określonych ilościach nominalnych)
• Wymogi wynikające z przepisów dotyczących jednostek miar (zasady pisowni jednostek miar, dodatkowe oznaczenia inne niż legalne jednostki miary)

3. Kontrola ilości netto żywności.

• Dopuszczalne różnice między ilością netto zadeklarowaną w oznakowaniu a rzeczywistą ilością netto środka spożywczego
• Możliwe sankcje w przypadku przekroczenia dopuszczalnych różnic
• Dobrowolne oznakowanie symbolem „e”

4. Wyjątki i zasady szczególne w zakresie oznaczania ilości netto.

• Żywność zwolniona z deklaracji ilości netto
• Produkty w wielopakach
• Środki spożywcze w zalewach, głęboko mrożone
• Suplementy diety

6. Marketing na etykiecie – czyli jak promować żywność zgodnie z prawem

Prawo żywnościowe ściśle reguluje wszystkie informacje, jakie obowiązkowo muszą się znaleźć w oznakowaniu środków spożywczych. Natomiast informacje promocyjno-marketingowe, które na etykietach są zamieszczanie w sposób dobrowolny, rzadko kiedy obwarowane są szczegółowymi warunkami prawnymi. Najczęściej w tym zakresie obowiązuje tylko ogólny zakaz wprowadzania konsumentów w błąd, a producenci i inne podmioty zaangażowane w proces tworzenia etykiet środków spożywczych (np. agencje reklamowe) mają często spory problem w ocenie, kiedy dane hasło marketingowe czy inna dobrowolna informacja o produkcie może być uznana za wprowadzającą w błąd, a kiedy nie.

W ramach szkolenia oferujemy kompleksowy przegląd dobrowolnych haseł i oznaczeń, jakie są najczęściej wykorzystywane przez producentów i jakie odpowiadają na najnowsze trendy konsumenckie. Omówione będą warunki ich stosowania w oparciu o przykłady rynkowe, szeroką praktykę organów urzędowej kontroli żywności oraz orzecznictwo sądów administracyjnych. Na kilka haseł spojrzymy też z perspektywy regulacji w innych krajach.

Program szkolenia obejmuje:

1. Ogólne prawne warunki używania dobrowolnych haseł marketingowych.

2. Warunki używania haseł „pozytywnych”, w szczególności:

• naturalny
• tradycyjny
• domowy i wiejski
• staropolski i szlachecki
• świeży
• wysokiej jakości i premium
• superfood
• funkcjonalny
• bio i ekologiczny

3. Warunki używania haseł „negatywnych”, w szczególności:

• bez GMO
• bez laktozy
• bez (sztucznych) dodatków
• bez konserwantów
• bez antybiotyków

7. Okres przydatności do spożycia w etykietowaniu żywności

Kiedy i jak deklarować pochodzenie środka spożywczego? Czy trzeba deklarować pochodzenie podstawowego składnika? Jaki składnik należy uznać za podstawowy?  Co z deklaracją „Produkt polski”? To tylko niektóre z pytań, jakie na co dzień zadają sobie producenci żywności, mierząc się z przepisami regulującymi te kwestie.

Szkolenie, które oddajemy do Państwa dyspozycji, omawia szczegółowo wszystkie zagadnienia związane z deklaracją pochodzenia środków spożywczych i ich składników. Uwzględnia regulacje krajowe i unijne, a także wytyczne Komisji Europejskiej i organów krajowych. Na szkoleniu zostaną przedstawione praktyczne problemy, jakie powstają w związku ze stosowaniem przepisów i propozycje ich rozwiązań.

Program szkolenia obejmuje:

1. Możliwe sposoby przedstawiania informacji o trwałości żywności i zasady ich stosowania.

• Termin przydatności do spożycia vs. Data minimalnej trwałości
• Obowiązek zapewnienia czytelności informacji
• Przykłady nieprawidłowego oznakowania
• Przewidywane kierunki zmian

2. Warunki przechowywania przed i po otwarciu produktu.

• „Szczególne” i „specjalne” warunki przechowywania
• Wymogi w zakresie formatu i miejsca zamieszczania
• Pojęcie temperatury pokojowej, chłodnego miejsca
• Żywność głęboko mrożona
• Suplementy diety

3. Warunki użycia środka spożywczego.

• Względny i bezwzględny obowiązek wynikający z przepisów
• Warunki użycia vs. Instrukcja użycia

4. Data zamrożenia lub data pierwszego zamrożenia – sposób deklaracji i kategorie produktów objętych tym wymogiem.

8. Deklaracja pochodzenia produktów i składników środków spożywczych

Kiedy i jak deklarować pochodzenie środka spożywczego? Czy trzeba deklarować pochodzenie podstawowego składnika? Jaki składnik należy uznać za podstawowy?  Co z deklaracją „Produkt polski”? To tylko niektóre z pytań, jakie na co dzień zadają sobie producenci żywności, mierząc się z przepisami regulującymi te kwestie.

Szkolenie, które oddajemy do Państwa dyspozycji, omawia szczegółowo wszystkie zagadnienia związane z deklaracją pochodzenia środków spożywczych i ich składników. Uwzględnia regulacje krajowe i unijne, a także wytyczne Komisji Europejskiej i organów krajowych. Na szkoleniu zostaną przedstawione praktyczne problemy, jakie powstają w związku ze stosowaniem przepisów i propozycje ich rozwiązań.

Program szkolenia:

1. Pojęcia „kraju pochodzenia” i „miejsca pochodzenia”
2. Deklaracja pochodzenia środków spożywczych – kiedy jest wymaga i w jaki sposób powinna być podana w oznakowaniu
3. Deklaracja pochodzenia podstawowego składnika – kiedy jest wymagana i w jaki sposób powinna być podana w oznakowaniu
4. Zasady użycia hasła „Produkt polski”

9. Jak prawidłowo prezentować informacje dotyczące żywności?

Na producentach żywności ciąży nie tylko obowiązek przekazania konsumentom odpowiednich informacji, ale również prezentowania ich w odpowiedni sposób. Wyzwaniem z punktu widzenia możliwości technicznych jest często zapewnienie odpowiedniej czytelności czy rozmieszczenie informacji w etykietowaniu żywności zgodnie z wymaganiami prawa, a także podział obowiązkowych informacji pomiędzy poszczególne elementy (opakowanie, etykieta, karton zbiorczy, próbki itd.). Pomysły projektów graficznych etykiet niejednokrotnie zderzają się z rzeczywistością przepisów prawa, które regulują również sposób prezentacji informacji dobrowolnych.

Co zrobić, żeby produkt był atrakcyjny marketingowo dla konsumentów, a jednocześnie nie narażał producenta na sankcje związane z zakwestionowaniem przez Inspekcje kontrolne? Odpowiedź znajdziecie w naszym szkoleniu, w czasie którego omówimy na przykładach wymagania w zakresie sposobu prezentacji informacji na temat żywności, najczęściej popełniane błędy oraz przykłady z praktyki organów urzędowej kontroli żywności i orzecznictwa sądów.

Program szkolenia obejmuje:

1. Dostępność i umieszczenie obowiązkowych informacji – zasada ogólna.
2. Sposób prezentacji informacji w przypadku żywności opakowanej

• Definicja „żywności opakowanej”
• Widoczność i nieusuwalność informacji obowiązkowych
• Czytelność informacji obowiązkowych – pojęcie „czytelności”, wielkość czcionki, przykłady etykiet nieczytelnych
• Dane umieszczane w jednym polu widzenia
• Wymogi językowe
• Pominięcie niektórych obowiązkowych danych szczegółowych
• Zasady prezentacji informacji dobrowolnych

3. Oznakowanie opakowań zbiorczych.

• Informacje obowiązkowe do podania na kartonach
• Dane wymagane w dokumentach handlowych

4. Informacje dotyczące żywności nieopakowanej (sprzedaż w luzie).

• Dane wymagane na mocy przepisów UE
• Informacje obowiązkowe na podstawie przepisów krajowych

10. Odpowiedzialność i sankcje za znakowanie żywności

Wprowadzanie środków spożywczych na rynek wiąże się z odpowiedzialnością administracyjną  i karną  (tj. przed organami urzędowej kontroli żywności i innymi organami państwowymi) oraz cywilną (czyli w relacji z konsumentem bądź kontrahentem biznesowym). Niezgodności z przepisami prawa żywnościowego w zakresie znakowania mogą przybierać różne kwalifikacje prawne – uchybienia mogą być uznane za nieprawidłową jakość handlową bądź zafałszowanie. W zależności od danej kwalifikacji przewidziane są różne sankcje – mogą to być kary pieniężne (od 500 zł do 10% przychodu uzyskanego w poprzednim roku) a także różne środki nadzoru (np. zakaz wprowadzania do obrotu). Wysokość kar pieniężnych i rodzaj sankcji są uzależnione także od danej inspekcji kontrolnej – inaczej wygląda to, jeśli organem kontrolnym jest organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a inaczej jeśli postępowanie prowadzi Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Do tego dochodzą jeszcze kwestie związane z podziałem odpowiedzialności pomiędzy poszczególne podmioty w łańcuchu produkcji i dystrybucji.  W systemie odpowiedzialności oraz obowiązujących kar nietrudno jest się więc pogubić.

Szkolenie ma celu przedstawienie podstawowych zasad odpowiedzialności za znakowanie środków spożywczych. Stanowi swoiste ABC dla każdego podmiotu – czy to producenta czy pośrednika – wprowadzającego żywność do obrotu. Przepisy prawne wyjaśniane są w kontekście kazusów z praktyki oraz na bazie orzecznictwa sądowego.

Program szkolenia:

1. Inspekcje kontrolne właściwe dla nadzoru nad znakowaniem żywności
2. Zasady odpowiedzialności za znakowanie
3. Sankcje za niewłaściwe oznakowanie
4. Podział odpowiedzialności pomiędzy producentem a dystrybutorem/sprzedawcą
5. Case study