Wydany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrok1 dotyczy sytuacji, w której na Stronę nałożona została opłata z tytułu kosztów pobrania próbki oraz przeprowadzenia oceny prawidłowości oznakowania środka spożywczego. Strona wniosła skargę na tę decyzję, a Sąd przychylił się do stanowiska Skarżącej i decyzję uchylił.
W uzasadnieniu wyroku WSA powołał się na art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia2 i wskazał, że „opłata za czynności wykonywane w ramach urzędowych kontroli żywności może być nałożona na dany podmiot tylko w razie wykrycia uchybień w zakresie przepisów prawa żywnościowego. Opłata może być zatem ustalona jedynie wtedy, gdy w obrocie prawnym funkcjonuje już ostateczna decyzja, stwierdzająca naruszenie tych przepisów. Oznacza to, że decyzja obciążająca dany podmiot opłatą za czynności kontrolne musi zostać poprzedzona rozstrzygnięciem, co do naruszenia przez stronę przepisów prawa żywnościowego. Naruszenie przepisów prawa żywnościowego jest bowiem przesłanką obciążenia strony opłatą za czynności kontrolne.” Wyraźnie podkreślono też, że decyzję ustalającą koszty wydaje się dopiero, gdy rozstrzygnięcie o samym obowiązku stanie się ostateczne.
W przedmiotowej sprawie naruszenie stwierdzono jedynie w orzeczeniu o jakości zdrowotnej środka spożywczego do sprawozdania z badań przeprowadzonych przez Organ. Orzeczenie to nie zawiera jednak elementów obowiązkowych dla decyzji administracyjnej, np. oznaczenia strony, rozstrzygnięcia, pouczenia o środkach zaskarżenia czy podpisu pracownika organu upoważnionego do wydawania decyzji. Co więcej, orzeczenie to nie zostało doręczone stronie postępowania. WSA uznał, że w takim przypadku nie jest dozwolone wydanie decyzji o opłatach związanych z czynnościami wykonanymi w ramach urzędowej kontroli. Podsumowując wyrok Sąd stwierdził, że: „Skoro zatem w chwili orzekania przez organy obu instancji nie pozostawała w obrocie prawnym ostateczna decyzja administracyjna właściwego organu, stwierdzająca naruszenie przepisów prawa żywnościowego, to organy nie miały podstaw do wszczęcia postępowania w przedmiocie ustalenia opłaty za czynności wykonane w ramach urzędowej kontroli żywności. Przedwczesne było tym samym wszczęcie postępowania i orzekanie w przedmiocie ustalenia opłaty za czynności kontrolne.”
Wyrok ten wskazuje jednoznacznie, że w pierwszej kolejności konieczne jest stwierdzenie naruszenia przepisów prawa żywnościowego w ostatecznej decyzji właściwego Organu, a dopiero później zachodzi możliwość decydowania o opłatach za czynności wykonane w ramach urzędowej kontroli. Kolejność podejmowanych działań ma szczególne znaczenie w praktyce – przedsiębiorcy muszą bowiem wiedzieć kiedy zobowiązani są do poniesienia kosztów, a kiedy istnieje podstawa do zaskarżenia decyzji Organu.
1 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 2 września 2020 r., sygn. akt IV SA/Wr 145/20
2 Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2019 r. poz. 1252 ze zm.)
