Żywność ekologiczna a pestycydy – czy to się nie wyklucza?
Przy rozważaniu możliwości uznania towaru za ekologiczny u wielu producentów pojawia się pytanie – jeśli mój produkt zawiera pozostałości pestycydów, to czy mogę oznakować go jako ekologiczny? Trochę inne, ale niemniej nurtujące pytanie zadają sobie rolnicy – czy prowadząc uprawę ekologiczną mogę użyć środków ochrony roślin?
Odpowiedzi na te pytania dostarczają nam przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (Dz. U. UE. L. z 2018 r. Nr 150, str. 1 z późn. zm.).
Tak zgodnie z art. 9 ust. 3 ww. aktu prawnego: „Do celów i zastosowań, o których mowa w art. 24 i 25 oraz w załączniku II, jedynie produkty i substancje dopuszczone zgodnie z tymi przepisami mogą być stosowane w produkcji ekologicznej, pod warunkiem że ich stosowanie w produkcji nieekologicznej zostało dopuszczone zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa unijnego oraz, w stosownych przypadkach, zgodnie z przepisami krajowymi opartymi na prawie unijnym. W produkcji ekologicznej dozwolone jest stosowanie następujących produktów i substancji, o których mowa w art. 2 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009, pod warunkiem że zostały one dopuszczone na podstawie tego rozporządzenia:
- a) sejfnerów, synergetyków i składników obojętnych będących składnikami środków ochrony roślin;
- b) adiuwantów przeznaczonych do mieszania ze środkami ochrony roślin.
Stosowanie w produkcji ekologicznej produktów i substancji może być dozwolone w rolnictwie ekologicznym do celów innych niż objęte niniejszym rozporządzeniem, pod warunkiem, że ich stosowanie jest zgodne z zasadami ustanowionymi w rozdziale II”.
Ponadto zgodnie z art. 24 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 2018/848: „Komisja może dopuścić niektóre produkty i substancje do stosowania w produkcji ekologicznej – i umieścić wszelkie takie dopuszczone produkty i substancje w ograniczonych wykazach – w następujących celach: a) jako substancje czynne do stosowania w środkach ochrony roślin; [..]”.
W oparciu o powyższe przepisy wnioskować można, że nie ma w odniesieniu do żywności ekologicznej bezwzględnego zakazu stosowania środków ochrony roślin (tak, jak ma to miejsce np. w odniesieniu GMO czy promieniowania jonizującego), ale powinny one zawierać wyłącznie substancje czynne, które zostały wyraźnie dopuszczone do stosowania w żywności ekologicznej na podstawie rozporządzenia 1107/2009 oraz rozporządzenia nr 2018/848 i rozporządzeń wykonawczych do tego aktu prawnego (m.in. rozporządzenia wykonawczego 2021/1165).
Warto także wspomnieć, iż z brzmienia cz. I pkt 1.10.2 załącznika II do rozporządzenia nr 2018/848 wynika, że produkty i substancje dopuszczone do stosowania w produkcji ekologicznej mogą być używane wyłącznie w przypadku, gdy odpowiednia ochrona roślin przed szkodnikami nie jest możliwa z wykorzystaniem środków przewidzianych w zał. II, cz. I pkt 1.10.1 rozporządzenia nr 2018/848, w szczególności poprzez stosowanie naturalnych wrogów szkodników i chwastów, specyficznych technik uprawy (np. biofumigacja, metody mechaniczne i fizyczne) czy procesów termicznych (np. solaryzacja, płytka obróbka gleby parą). Z powyższego wyłania się jeszcze jeden obowiązkowy warunek – stosowanie środków ochrony roślin w rolnictwie ekologicznym powinno być wyraźnie uzasadnione.
Powyższe oznaczałoby także, że teoretycznie w żywności ekologicznej mogą być obecne pozostałości pestycydów, niemniej powinny to być pozostałości dozwolonych do stosowania w rolnictwie ekologicznym środków ochrony roślin, których użycie było wyraźnie uzasadnione.
